Ngộ độc thuốc tê đã trở thành một trong những vấn đề cấp bách trong lĩnh vực nha khoa, đặc biệt là trong quá trình điều trị và phẫu thuật. Việc sử dụng thuốc tê là một phần không thể thiếu trong thực hành nha khoa nhưng cũng đi kèm với nguy cơ tiềm ẩn. Hiểu rõ về nguyên nhân gây ngộ độc thuốc tê và các biện pháp phòng tránh là vô cùng quan trọng để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân và tăng hiệu quả của điều trị. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về vấn đề này trong bài viết dưới đây.
Dị Ứng Và Ngộ Độc Thuốc Tê
Các loại thuốc tê tiêm phổ biến được sử dụng trong thực hành nha khoa ngày nay bao gồm Medicaine 2% (Hàn Quốc), Lignospan của Septodont, Septanest của Septodont và Scandonest của Septodont. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu các loại thuốc tê này có thực sự mang theo nguy cơ gây ra các trường hợp ngộ độc không?
Nguyên nhân ngộ độc trong việc sử dụng thuốc tê
Thành phần của một số loại thuốc tê phổ biến hiện nay
Mỗi ống thuốc tê Lignospan 1,8ml (Lidocaine 2% +1:100,000 epinephrine) chứa 36mg Lidocaine và 0.018mg epinephrine. Liều tối đa của thuốc tê mà cơ thể người có thể tiếp nhận đã được ghi nhận là 7mg Lidocaine/kg cân nặng.
Vì vậy, với thể trạng bệnh nhân bình thường, cân nặng 60kg, bệnh nhân có thể tiếp nhận 420mg Lidocaine tương đương 11 ống thuốc tê đỏ Lignospan. Tuy nhiên, nếu chỉ dựa trên liều đối đa của thuốc tê, bệnh nhân cũng đã tiếp nhận lượng thuốc gây co mạch là 0,2mg Epinephrine trong 11 ống thuốc tê.
Thuốc gây co mạch
Epinephrine (Adrenaline) cũng là một nội tiết tố tự nhiên trong cơ thể và có thể được sinh ra trong khoảng thời gian ngắn và lượng lớn khi bệnh nhân căng thẳng và lo lắng. Điều này có thể làm tăng nguy cơ quá liều thuốc co mạch Adrenaline cho bệnh nhân, nguyên nhân không phải do thuốc tê mà Y Bác sĩ đã sử dụng. Như vậy, một trong những nguyên nhân gây ngộ độc thuốc tê có thể là do quá liều thuốc co mạch do sự kết hợp với yếu tố nội sinh của cơ thể.
Tình trạng tâm lý
Thực tế, tâm lý của bệnh nhân khi đến điều trị nha khoa thường đi kèm với nhiều lo lắng và sợ hãi, dẫn đến việc cơ thể tự sản xuất nhiều adrenaline hơn bình thường. Điều này có thể làm tăng nguy cơ cho các biến chứng khi sử dụng thuốc tê trong quá trình điều trị.
Ngoài ra, một số tình trạng bệnh lý nền của bệnh nhân cũng có thể làm tăng nguy cơ của các biến chứng trong quá trình điều trị nha khoa. Các bệnh lý như đau thắt ngực, hen suyễn, động kinh, đái tháo đường, hay cả cơ địa dị ứng đều cần được Y Bác sĩ khai thác kỹ trước khi tiến hành điều trị. Điều này giúp tăng cường sự cảnh giác và chuẩn bị cho bất kỳ tình huống khẩn cấp nào có thể xảy ra.
Những bệnh lý này thường đi kèm với nguy cơ cao của các tình trạng cấp cứu trong quá trình điều trị nha khoa, như ngất, hạ đường huyết, hen suyễn, co giật, đau thắt ngực, hoặc sốc phản vệ. Do đó, quy trình khám và khai thác bệnh sử trước khi tiến hành can thiệp thủ thuật là vô cùng quan trọng và không thể bỏ qua.
Các Loại Thuốc Và Trang Thiết Bị Cấp Cứu Cần Thiết
Bên cạnh danh mục các loại thuốc được quy định bởi Bộ Y tế cho hộp thuốc chống sốc, các phòng khám và cơ sở nha khoa tư nhân nên bổ sung thêm một số loại thuốc sau đây để sử dụng trong các tình huống khẩn cấp cần cấp cứu cho bệnh nhân:
- Glyceryl trinitrate (dạng xịt hoặc ngậm dưới lưỡi): Cần thiết khi bệnh nhân gặp cơn đau thắt ngực.
- Aspirin 300mg (viên nhai): Dùng để giảm đau và ngăn ngừa đau thắt ngực.
- Adrenaline 1:1000 (tiêm bắp): Cần thiết trong các tình huống cấp cứu như sốc phản vệ hoặc phản ứng dị ứng nặng.
- Salbutamol: Được sử dụng đối với bệnh nhân có cơn khó thở do hen suyễn.
- Glucagon 1mg (tiêm bắp/tiêm dưới da): Không thể thiếu khi bệnh nhân có tình trạng hạ đường huyết.
- Oral Glucose (dung dịch/gel): Dùng để tăng đường huyết trong trường hợp hạ đường huyết.
- Midazolam 10mg (dạng uống hoặc nhỏ mũi): Sử dụng để kiềm chế co giật hoặc giảm cảm giác lo lắng.
- Ephedrine ống 25mg/ml hoặc viên 10mg: Cần có khi bệnh nhân gặp tình trạng hạ huyết áp.
- Nifedipine 10mg (Adalat): Dùng để giảm huyết áp trong trường hợp tăng huyết áp.
- Nhũ dịch lipid 20%: Cần thiết khi cấp cứu ngộ độc thuốc tê.
Ngoài ra, tùy theo điều kiện của từng phòng khám, các Y Bác sĩ có thể trang bị thêm các thiết bị cần thiết để sử dụng trong quá trình cấp cứu như:
- Máy đo huyết áp và máy đo đường huyết, là trang thiết bị cơ bản cần có tại mọi phòng khám.
- Bình oxy dạng nhỏ, máy đo SpO2 để đo lượng oxy trong máu.
- Mặt nạ không thở lại và mặt nạ thông khí để đảm bảo lưu thông không khí cho bệnh nhân.
- Oropharyngeal airway để duy trì đường hô hấp.
- Bóng Ambu và máy hút dùng để hỗ trợ hô hấp và loại bỏ đào thải.
- Ống bơm và kim tiêm để tiêm thuốc.
- Máy khử rung tự động để hỗ trợ quá trình hồi sức cấp cứu.
Những Nguyên Tắc Xử Lý Cơ Bản Khi Cấp Cứu Nha Khoa
Dưới đây là những nguyên tắc cơ bản trong quá trình cấp cứu nha khoa:
- Không nên dành quá nhiều thời gian để tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến tình trạng của bệnh nhân, mà hãy tập trung vào việc cứu sống bệnh nhân một cách nhanh chóng và hiệu quả.
- Gọi sự hỗ trợ và ngừng can thiệp điều trị như tiêm tê, nhổ răng, tiểu phẫu, cấy ghép để tập trung vào việc cấp cứu.
- Trong thời gian chờ đợi sự hỗ trợ, cần phát hiện và xác định sớm các dấu hiệu bất thường để có biện pháp xử lý cấp cứu phù hợp. Đồng thời, cần mở vein dự phòng để chuẩn bị cho việc tiêm truyền thuốc khi cần thiết.
- Chuẩn bị các loại thuốc cấp cứu và thiết bị hỗ trợ để quá trình cấp cứu diễn ra nhanh chóng và hiệu quả.
- Luôn trấn an bệnh nhân và khuyến khích sự hợp tác của họ trong quá trình cấp cứu.
- Quá trình cấp cứu nên được thực hiện bởi ít nhất 2 người để đảm bảo tính hiệu quả và an toàn. Việc đào tạo cho nhân viên phòng khám biết quy trình cấp cứu nha khoa là rất quan trọng và cần thiết.
Kết Luận
Để đảm bảo quá trình sử dụng thuốc tê trong nha khoa diễn ra an toàn, các Y Bác sĩ cần tuân thủ những nguyên tắc sau đây:
- Nắm vững kiến thức và liên tục cập nhật thông tin cho bản thân và toàn bộ nhân viên trong phòng khám, bao gồm Bác sĩ, Y sĩ, phụ tá và lễ tân.
- Đảm bảo có sẵn đầy đủ các loại thuốc cấp cứu từ bộ thuốc chống sốc và các loại khác cần thiết.
- Đảm bảo sẵn có các thiết bị cần thiết trong quá trình khám và điều trị, và thường xuyên kiểm tra tình trạng hoạt động của chúng.
- Tiến hành khai thác kỹ lưỡng bệnh sử của mỗi bệnh nhân đến khám và điều trị, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ghi nhận đầy đủ thông tin để đảm bảo an toàn và tăng hiệu quả của điều trị.
- Giải thích và trấn an cho bệnh nhân trước khi thực hiện các thủ thuật, giúp họ cảm thấy thoải mái và tâm lý an tâm, dễ dàng hợp tác với Bác sĩ.
- Luôn chú ý và theo dõi cẩn thận trong suốt quá trình điều trị, nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường để có phản ứng kịp thời và đúng đắn.
Việc sử dụng thuốc tê đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị và phẫu thuật. Tuy nhiên, nguy cơ ngộ độc thuốc tê luôn là một thách thức đối với các Y Bác sĩ. Bằng cách hiểu rõ nguyên nhân gây ngộ độc và tuân thủ những điều cần lưu ý khi sử dụng thuốc tê, chúng ta có thể tối ưu hóa an toàn cho bệnh nhân và nâng cao chất lượng phục vụ trong lĩnh vực này.
